Page 51 -
P. 51
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
อุตุนิยมวิทยา 33
ในช่วงเวลาที่เกิดลมสุริยะ (Solar wind) จากการลุกจ้าขึ้นของแก๊สไฮโดรเจน และ
แก๊สฮีเลียมในชั้นโคโรนา (Corona) ของดวงอาทิตย์ซึ่งเกิดขึ้นจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ความร้อน
(Nuclear thermal reaction) จึงมีประจุไฟฟ้ าที่เกิดจากปฏิกิริยาดังกล่าวเคลื่อนที่มาพร้อมกับคลื่น
แม่เหล็กไฟฟ้า ประจุไฟฟ้าดังกล่าว ได้แก่ อิเล็กตรอน และโปรตอน เหตุการณ์เช่นนี้ท าให้รูปร่าง
ของสนามแม่เหล็กโลกบิดเบี้ยวจากสภาพทรงกลมแป้ นเป็นรูปป้านด้านหน้า แต่มีหางยาวย้อยไป
ทางด้านหลัง สภาพการณ์นี้เรียกว่า พายุแม่เหล็ก (magnetic storm) กระท าต่อสนามแม่เหล็กโลก
เมื่อประจุไฟฟ้ าจากลมสุริยะเคลื่อนที่เข้าสู่บริเวณแมกนีโตสเฟียร์ โดยมีทิศทางการ
เคลื่อนที่ท ามุมกับสนามแม่เหล็กโลกจึงถูกเบี่ยงเบนให้เคลื่อนที่เป็นเกลียวในทิศทางที่ออกไปนอก
เขตแมกนีโตพอส แต่บางส่วนถูกผลักให้เคลื่อนที่เป็นเกลียวไปยังขั้วโลก เมื่ออนุภาคเหล่านี้
เคลื่อนที่เป็นเกลียวตามสนามแม่เหล็กโลกลงมาสู่ขั้วโลกถึงระดับความสูงที่มีชั้นบรรยากาศของ
โลกปกคลุม (ภาพที่ 2.9) จะท าให้แก๊สในชั้นบรรยากาศแตกตัวและเรืองแสงเป็นแถบสว่าง
แถบสว่างเหล่านี้เกิดที่ระดับความสูงประมาณ 2,000 กิโลเมตร มีลักษณะเป็นแถบสว่าง มีความ
กว้างประมาณ 200 – 300 กิโลเมตร มีความชัดเจนมากที่สุดเมื่อเวลาเที่ยงคืน
ลมสุริยะเมื่อเข้าสู่บรรยากาศโลก
เขตการแผ่รังสีฟาน อัลเลน
ลมสุริยะ ท าให้เกิดปรากฏการณ์ออโรรา
สนามแม่เหล็ก
แกนขั้วภูมิศาสตร์
เขตการแผ่รังสีฟาน อัลเลน
แกนขั้วโลกแม่เหล็ก
โลก
ภาพที่ 2.9 สนามแม่เหล็กโลก
แถบสว่างที่เกิดขึ้นบริเวณขั้วโลกเหนือ เรียกว่า แสงออโรร่าเหนือ (aurora borealis)
แถบสว่างที่เกิดขึ้นบริเวณขั้วโลกใต้ เรียกว่า แสงออโรร่าใต้ (aurora australis)
สนามแม่เหล็กโลกบริเวณผิวโลกไม่มีอิทธิพลต่อการเกิดปรากฏการณ์ออโรร่าด้วย เหตุการณ์
