Page 83 -
P. 83
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
พลวัตของความยากจน
4.1 กล่าวนำ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับลักษณะความเป็นพลวัตของ
ความยากจน รวมทั้งกระบวนการและปัจจัยที่ทำให้เกิดพลวัตของความยากจน และโดยเฉพาะ
อย่างยิ่งกรณีศึกษาของประเทศไทยในฐานะเป็นประเทศที่ได้รับการยอมรับว่าประสบความสำเร็จ
อย่างมากในการลดความยากจน การทำความเข้าใจถึงสาเหตุของการทำให้ความยากจนลดลง
สามารถพิจารณาได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นเพราะการที่ทำให้จำนวนคนจนออกจากความ
ยากจนได้มากขึ้น หรือการป้องกันไม่ให้เกิดความเสี่ยงที่คนจะกลับเข้าสู่ความยากจน หรือการลด
ความรุนแรงของระดับความยากจนลงได้ จากการศึกษาวิจัยในหลายประเทศที่พัฒนาแล้วและ
ประเทศกำลังพัฒนา พบว่าการศึกษาเกี่ยวกับลักษณะพลวัตของความยากจนถือว่ามีความสำคัญ
อย่างมากต่อการกำหนดนโยบายเพื่อแก้ไขปัญหาความยากจน เนื่องจากประเภทความยากจน
หรือแต่ละกลุ่มของคนจนมีความต้องการความช่วยเหลือทางด้านนโยบายที่แตกต่างกันออกไป
ดังนั้น การสร้างความรู้ความเข้าใจในประเด็นเกี่ยวกับพลวัตความยากจนโดยเฉพาะในครัวเรือน
ชาวนาในพื้นที่ชนบทของประเทศไทยจะสามารถช่วยสนับสนุนให้การกำหนดนโยบายเพื่อแก้ไข
ความยากจน รวมถึงการกำหนดนโยบายพัฒนาด้านการเกษตรที่จะช่วยสนับสนุนครัวเรือน
ที่ประกอบอาชีพทำนาและเกษตรกรรมซึ่งยังคงเป็นอาชีพส่วนใหญ่ของประเทศ โดยเฉพาะอย่าง
ยิ่งครัวเรือนชาวนาที่ประสบปัญหาความยากจนให้สามารถดำเนินการแก้ไขปัญหาไปได้อย่าง
มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
จากการทบทวนวรรณกรรมและผลงานวิจัยเกี่ยวกับพลวัตความยากจนในหลายประเทศ
พบว่างานวิจัยส่วนใหญ่ใช้วิธีการศึกษาวิจัยเชิงปริมาณวิเคราะห์บนฐานข้อมูลภาคตัดขวางตาม
เวลาหรือข้อมูล panel (quantitative panel data analysis) โดยการสำรวจครัวเรือนเดิม
ซ้ำอีกครั้ง และใช้การคำนวณความยากจนตามนิยามทางด้านรายได้หรือรายจ่าย (Hulme and
McKay, 2007) การวิจัยชิ้นนี้จึงเริ่มจากการใช้วิธีวิจัยเชิงปริมาณวิเคราะห์เพื่อหาว่าแต่ละ
ครัวเรือนถูกจัดอยู่ในกลุ่มพลวัตความยากจนกลุ่มไหน โดยอาศัยวิธีวิเคราะห์ทางเศรษฐมิติจาก
ฐานข้อมูล panel survey ที่ได้จากการออกแบบสอบถามสำรวจครัวเรือนชาวนาในพื้นที่ชนบท
ของภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยจำนวน 240 ครัวเรือน ในปี 2531 และ
ปี 2552
82 สถาบันคลังสมองของชาติ
