Page 73 -
P. 73
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
5. การคัดเลือกโดยดูลักษณะกาลกิณี หรือลักษณะอัปมงคลที่ไม่พึงประสงค์ ถือเป็น
ลักษณะที่ไม่เป็นมงคล จะส่งผลไม่ดีต่อผู้เลี้ยงอย่างรุนแรง บางอย่างก็จะเป็นลักษณะที่ไม่สมบูรณ์ของ
อวัยวะ ทำให้ดูไม่สวยงาม หรือไม่เหมาะกับการใช้งาน และมักจะถูกปฏิเสธการเลี้ยง และห้ามการซื้อ-
ขาย หรือเมื่อมีการซื้อขาย ก็จะไม่ได้ราคา และมักจะถูกฆ่าเพื่อเป็นอาหารมากกว่าที่จะถูกเลี้ยงไว้ขยาย
พันธุ์ คนที่มีอาชีพซื้อขายควายงาม หรือซื้อขายควายงาน ในสมัยก่อน ถ้าเผลอไผล หรือถูกหลอกให้ซื้อ
ควายที่มีลักษณะต้องห้าม จะถือว่าเป็นการเสียเหลี่ยมนักเลงควายเลยทีเดียว
ตารางที่ 3 แสดงลักษณะกาลกิณีและคติความเชื่อ
ลักษณะ/คำอธิบาย คติ:ความเชื่อ
5.1 พญาควาย ลักษณะเป็นสีเผือก(ด่าง) 4 แห่ง (1) พญาควาย ปัจจุบันหาดูได้ยาก เชื่อว่าเป็น
ได้แก่ ตรงหน้าผาก เท้า หาง และปาก ตามคำ ควายเจ้า ควายตัวอื่นจะยำเกรง ยกให้เป็นจ่า
กล่าว “หน้าแด่น ตีนซาง หางดอก ปากคาบแก้ว” ฝูง
จะไม่ใช้ทำพ่อพันธุ์(เอกลักษณ์, 2553) (2) ถ้ามีแล้ว “ไม่ให้ขาย ไม่ให้ฆ่า” และถ้ายังไม่มี
“ไม่ให้ซื้อ ไม่ให้หามาเลี้ยง” (บัวโลม, 2553)
(3) พญาควาย ใช้ไถนาในผืนนาที่ผีดุ จะข่มผี
ได้(จำปา, 2553)
ตีนซาง
(ตรงจุดนี้ปกติ
จะเป็นสีดำ)
หน้าแด่น หางดอกหรือหางขาว
5.2 ขวยตูม หรือ ฮ้องตูม คือลักษณะ การเกิด เชื่อว่าใครมีในครอบครอง จะนำภัยมาสู่ตัวเอง
หลุมรูปกรวยบริเวณระหว่างซี่โครงใดซี่โครงหนึ่ง และครอบครัว เหมือนนิทานชาวนาเลี้ยงงูเห่า
เวลาปกติจะมองไม่เห็น เมื่อควายร้อง (ฮ้อง: ร้อง อาจถึงกับฆ่าเจ้าของหรือคนเลี้ยงได้ ค้าขายก็จะ
อีสาน) จึงจะนูน(ตูม:นูน,อีสาน) ออกมาให้ เก็บเงินไม่อยู่ ต้องได้ใช้จ่ายเงินออกไปตลอด(ล้วน,
เห็น(กลุ่มอีสาน) 2553)
การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา 63 การคัดเลือกควายไทย
