Page 31 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

“พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช” มีจุดเริ่มต้นเมื่อรองศาสตราจารย์ ดร. ยงยุทธ โอสถสภา
ได้รวบรวมศัพท์ด้านปุ๋ยและธาตุอาหารพืชจากหนังสือที่พิมพ์โดยส�านักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
จ�านวน 3 เล่ม คือ ศัพท์ในวงการปุ๋ย (พ.ศ. 2546) ปุ๋ยเพื่อการเกษตรยั่งยืน (พ.ศ. 2556) และ
ธาตุอาหารพืช (พ.ศ. 2558) ทั้งได้รวบรวมศัพท์จากต�าราที่เกี่ยวข้องอีกหลายเล่ม จึงครอบคลุมศัพท์
ที่ส�าคัญได้ระดับหนึ่ง แล้วเรียบเรียงนิยามศัพท์ จัดรูปแบบเป็นพจนานุกรม ส�าหรับให้สมาคมดินและปุ๋ย
แห่งประเทศไทยจัดพิมพ์ครั้งแรก เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2562 เป็นหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เพื่อ

ร่วมเฉลิมฉลองการจัดงาน “วันดินโลก” ประจ�าปี พ.ศ. 2562 โดยเผยแพร่ทางเว็บไซต์ของส�านักหอสมุด
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ศัพท์ด้านปุ๋ยมาจากหนังสือศัพท์ในวงการปุ๋ยและปุ๋ยเพื่อการเกษตรยั่งยืน รวมทั้งต�าราปุ๋ยเคมี
ปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยชีวภาพอีกหลายเล่ม เป็นศัพท์ในเรื่องการจ�าแนก สมบัติ วัตถุดิบ กระบวนการผลิต

และการใช้ปุ๋ยแต่ละชนิด จึงครอบคลุมศัพท์วิทยาศาสตร์พื้นฐานด้านเคมี ฟิสิกส์และชีววิทยา ตลอดจน
วิทยาศาสตร์ประยุกต์ด้านเคมีและความอุดมสมบูรณ์ของดิน
ส่วน “ธาตุอาหารพืช” ซึ่งโดยพื้นฐานเป็นเพียงบทหนึ่งในวิชาสรีรวิทยาของพืช ได้เติบโตเป็น
สาขาวิชาใหม่ตามพัฒนาการของงานวิจัย มีศัพท์ด้านการจ�าแนกธาตุอาหาร โปรตีนขนส่ง กลไกการดูด
การเคลื่อนย้ายด้วยระบบท่อล�าเลียงของพืช บทบาทของแต่ละธาตุในเมแทบอลิซึม และอาการขาด
ธาตุอาหาร จึงประกอบด้วยศัพท์จากชีวเคมี เซลล์วิทยา สรีรวิทยา สัณฐานวิทยาและกายวิภาคศาสตร์

ของพืช ซึ่งเชื่อมโยงกับการท�าหน้าที่ของธาตุอาหารแต่ละธาตุในโครงสร้างของเซลล์ บทบาทในระดับ
โมเลกุลและเมแทบอลิซึม อันเป็นกระบวนการทางสรีระในเซลล์ มีผลต่อการเติบโตของเซลล์ อวัยวะพืช
และต้นพืช ศัพท์เหล่านี้ปรากฏในต�าราและรายงานการวิจัยด้านธาตุอาหารพืชเสมอ
พ.ศ. 2564 เป็นปีที่สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทยด�าเนินการมาครบ 40 ปี คณะกรรมการ
บริหารสมาคมฯ เห็นสมควรให้ท�าหนังสือเพื่อเผยแพร่ประวัติและผลงานของสมาคมฯ ในรอบ 40 ปี

ที่ผ่านมา และให้หนังสือมีสาระทางวิชาการอันเป็นประโยชน์ต่อวงการดินและปุ๋ยด้วย โดยเห็นชอบ
ให้น�า “พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช” ฉบับ พ.ศ. 2562 มาปรับปรุงโดยคณะกรรมการซึ่งเป็น
นักวิชาการจ�านวน 6 คน คือ
1. รศ. ดร. ยงยุทธ โอสถสภา ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร ก�าแพงแสน มหาวิทยาลัย
เกษตรศาสตร์
2. ผศ. อรรถศิษฐ์ วงศ์มณีโรจน์ ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร ก�าแพงแสน มหาวิทยาลัย

เกษตรศาสตร์
3. ผศ. ดร. ปฏิภาณ สุทธิกุลบุตร ภาควิชาทรัพยากรดินและสิ่งแวดล้อม คณะผลิตกรรมการเกษตร
มหาวิทยาลัยแม่โจ้
4. อาจารย์เฉลิมชาติ วงศ์ลี้เจริญ ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
5. ดร. ศุภกาญจน์ ล้วนมณี กลุ่มวิจัยปฐพีวิทยา กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร

กรมวิชาการเกษตร

40 ปี 31
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย