Page 57 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

3-1

บทที่ 3

ปญหาของพื้นที่สูง

พื้นที่สูงมีปญหาที่สําคัญ 7 ประการ คือ (1) การตัดไมทําลายปา (2) ปญหาการปลูกฝน (3) ปญหา

การชะลางพังทลายของดิน (4) ปญหาดินถลม (5) ปญหาชาวเขา (6) ปญหาการประกอบอาชีพของ
ประชากรบนพื้นที่สูง และ(7) ปญหาสิ่งแวดลอม โดยมีรายละเอียดดังนี้

3.1 ปญหาการตัดไมทําลายปา

การบริหารจัดการปาไมไดดําเนินการมาตั้งแตการสถาปนากรมปาไมเมื่อ พ.ศ. 2439 รัฐบาลได
ตระหนักถึงความสําคัญของพื้นที่ปาไมโดยเฉพาะในพื้นที่สูงหรือพื้นที่ภูเขา จึงไดมีนโยบายในการอนุรักษ
ปาไมมาโดยอยางตอเนื่อง การทบทวนวรรณกรรมในหัวขอนี้จะครอบคลุม 5 เรื่อง คือ (1) นโยบายการ

อนุรักษพื้นที่ปาไมจากอดีตถึงปจจุบัน (2) สาเหตุที่สําคัญในการบุกรุกทําลายพื้นที่ปาไม (3) สถานภาพปาไม
ของประเทศในปจจุบัน (4) พื้นที่ปาไมบนพื้นที่สูง (5) สถานการณความขัดแยง และ(6) การวิเคราะห
สถานการณปาไมในภาพรวมโดยระบบ DPSIR

เนื่องจากนโยบายปาไมที่กําหนดขึ้นในอดีตถึงปจจุบัน ไมไดกําหนดพื้นที่ปาไมบนพื้นที่สูงและพื้นที่
ราบเปนการเฉพาะ การทบทวนในบทนี้จะเปนปญหาการบุกรุกทําลายปาไมในภาพรวมในหัวขอ 3.1.1-
3.1.3 และจะวิเคราะหเฉพาะพื้นที่ปาไมในพื้นที่สูงในหัวขอที่ 3.1.4 โดยมีรายละเอียดดังนี้

3.1.1 นโยบายการอนุรักษพื้นที่ปาไมจากอดีตถึงปจจุบัน
การอนุรักษพื้นที่ปาไมไดอาศัยอํานาจตามกฎหมายที่เริ่มประกาศใชมาตั้งแต พ.ศ. 2417

ในชวงสมัยกรุงรัตนโกสินทรมาจนถึง พ.ศ. 2475 ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญา
สิทธิราชมาสูระบอบประชาธิปไตย โดยมีรัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุด และมีพระมหากษัตริยเปนประมุข
ภายใตรัฐธรรมนูญ จึงไดมีมติคณะรัฐมนตรี ควบคูไปกับการตรากฎหมาย ที่เกี่ยวของกับการอนุรักษพื้นที่

ปาไมจนถึงปจจุบัน การทบทวนที่มาของอํานาจในการอนุรักษพื้นที่ปาไมจึงไดกําหนดเปน 2 เรื่อง คือ
(1) กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษพื้นที่ปาไม และ (2) มติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการอนุรักษพื้นที่ปาไมที่
สําคัญ ดังนี้
(1) กฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษพื้นที่ปาไม

การตรากฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษพื้นที่ปาไม ไดเริ่มมาตั้งแต พ.ศ. 2417 โดยมี
ประกาศพระบรมราชโองการวาดวยภาษีไมขอนสักและไมกระยาเลย จ.ศ. 1236 ในชวงตนกรุงรัตนโกสินทร
การตรากฎหมายสวนใหญนั้นเกี่ยวของกับไมสัก ตอมา พ.ศ. 2456 ไดมีประกาศใชพระราชบัญญัติรักษาปา
ซึ่งมีการแกไขเพิ่มเติมใน พ.ศ. 2479 หลังจากนั้นไดมีการประกาศใชพระราชบัญญัติคุมครองและสงวนปา

พ.ศ. 2481 และประกาศใชพระราชบัญญัติปาไม พ.ศ. 2484 ซึ่งเปนการยกเลิก พระราชบัญญัติรักษาปา
พ.ศ. 2456 และ ฉบับที่ (2) พ.ศ. 2497 พระราชบัญญัติปาไม พ.ศ. 2484 ไดมีการแกไขเพิ่มเติมอีก 4 ครั้ง
คือ ฉบับที่ 2 เมื่อ พ.ศ. 2491 ฉบับที่ 3 เมื่อ พ.ศ. 2494 และฉบับที่ 4 เมื่อ พ.ศ. 2503 ฉบับที่ 5 เมื่อ พ.ศ.
2518 กฎหมายที่มีบทบัญญัติที่เปนการอนุรักษพื้นที่ปาไมอยางเขมงวด 2 ฉบับ ไดประกาศในเวลาตอมา

คือ (1) พระราชบัญญัติคุมครองและสงวนพันธุสัตวปา พ.ศ. 2503 ซึ่งถูกยกเลิกเมื่อมีการประกาศ
พระราชบัญญัติคุมครองและสงวนพันธุสัตวปา พ.ศ. 2535 และ(2) พระราชบัญญัติอุทยานแหงชาติ