Page 60 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
58 Thai J. For. 34 (1) : 57-64 (2015)

บทคัดย่อ

การเติบโตและมวลชีวภาพเหนือพื้นดินของไม้เสม็ดขาว อายุ 29 ปี ที่ปลูกในสวนป่าท่ากุ่มโนโบรุ อุเมดะ
จังหวัดตราด ได้ท�าการศึกษาใน 2 พื้นที่ คือ พื้นที่ที่มีน�้าท่วมขัง 7-9 เดือนในรอบปี และพื้นที่ที่มีน�้าท่วมขังตลอดทั้งปี
โดยในแต่ละพื้นที่ท�าการวางแปลงตัวอย่างแบบสุ่มอย่างสมบูรณ์ ขนาดแปลง 40×40 เมตร จ�านวน 3 แปลง ท�าการวัด
ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงอก (DBH) และความสูงทั้งหมด (H) ของไม้เสม็ดขาวทุกต้นในแปลง เพื่อสร้างสมการ
มวลชีวภาพในรูปของ allometric relation โดยวิธีการตัดฟันไม้และเปรียบเทียบการเติบโตและปริมาณมวลชีวภาพของ

ล�าต้น (Ws) กิ่ง (Wb) ใบ (Wl) และมวลชีวภาพเหนือพื้นดิน (Wa) ของไม้เสม็ดขาวที่ปลูกในสองพื้นที่ ผลการศึกษา
พบว่าไม้เสม็ดขาวที่ปลูกในพื้นที่ที่มีน�้าท่วมขัง 7-9 เดือนในรอบปีและพื้นที่ที่มีน�้าท่วมขังตลอดทั้งปี มีความหนาแน่นเฉลี่ย
90.67 และ 150.33 ต้น/ไร่ มีค่า DBH เฉลี่ย 18.91 และ 18.41 เซนติเมตร และมีค่า H เฉลี่ย 14.66 และ 15.19 เมตร
ตามล�าดับ ไม้เสม็ดขาวในพื้นที่ที่มีน�้าท่วมขัง 7-9 เดือนในรอบปีและในพื้นที่ที่มีน�้าท่วมขังตลอดทั้งปีมีค่า Ws Wb
Wl และ Wa เฉลี่ย 11,762.81 2,696.07 289.23 15,327.93 19,110.36 4,231.28 458.03 และ 24,898.67 กิโลกรัม/ไร่
ตามล�าดับ และพบว่า อิทธิผลจากน�้าท่วมขังในสองพื้นที่ที่มีระยะเวลาต่างกันเพียง 3-5 เดือน ไม่เพียงพอที่จะท�าให้
ความหนาแน่น การเติบโต และปริมาณผลผลิตมวลชีวภาพของไม้เสม็ดขาวแตกต่างกันทางสถิติ

ค�าส�าคัญ: การเติบโต มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน เสม็ดขาว

ค�าน�า ผลผลิตที่ไม่คุ้มค่า แต่เป็นพื้นที่ที่ไม้เสม็ดขาวสามารถ

ในปัจจุบันทรัพยากรธรรมชาติของประเทศได้ เติบโตได้ดีมาก จึงนับได้ว่าเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพสูงใน
ถูกน�ามาใช้อย่างไม่มีขีดจ�ากัดและหมดลงอย่างรวดเร็ว การที่จะให้ประชาชนและหน่วยงานของรัฐเลือกปลูกไม้
ทั้งนี้เพื่อตอบสนองความต้องการของประชากรที่เพิ่มขึ้น เสม็ดขาวเพื่อการอนุรักษ์และยังสามารถพัฒนาเป็นพื้นที่
โดยเฉพาะทรัพยากรป่าไม้ที่นับวันจะถูกท�าลายมาก สวนป่าเศรษฐกิจต่อไป เพราะนอกจากเนื้อไม้ที่สามารถ
ยิ่งขึ้น ดังนั้นจึงมีความจ�าเป็นเร่งด่วนที่ต้องมีการ น�ามาใช้ในการก่อสร้าง ท�ารั้วบ้าน นั่งร้าน เสาเข็ม ท�าฟืน
ปลูกป่าเพื่อทดแทนป่าไม้ที่เสียไป ซึ่งอาจท�าได้โดย เผาถ่าน แผ่นไม้อัดซีเมนต์ และแกะสลักได้อย่างดี ยัง
การปลูกสร้างสวนป่า ด้วยการปลูกทั้งแบบสวนป่า สามารถน�าเปลือกมาท�าฝาบ้าน มุงหลังคา อุดรูรั่วของ

เศรษฐกิจและการปลูกเพื่อการอนุรักษ์ เพื่อให้สามารถ เรือ ยัดฟูก หมอน ใช้ย้อมแห ท�าขี้ไต้จุดไฟ (Nuyim,
ตอบสนองอย่างเพียงพอและทันต่อความต้องการทั้ง 2001) และน�าใบมาสกัดเอาน�้ามันเขียว (cajuput oil) เพื่อ
ทางด้านการอนุรักษ์และการน�าไม้มาใช้ประโยชน์ ใช้ไล่แมลง และฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ที่ท�าให้เกิดสิวได้ดี อีก
ไม้เสม็ดขาวเป็นไม้โตเร็วอีกชนิดหนึ่งที่สามารถ ทั้งยังสามารถน�าใบมาต้มเพื่อใช้ดื่มแทนน�้าชาและเพื่อ
เติบโตได้ดีในดินหลายสภาพ กล่าวคือทั้งในสภาวะที่ดิน ช่วยรักษาโรคปวดเมื่อย ดีซ่าน โรคหอบ ถ่ายพยาธิ และ
มีความเป็นกรดจัด ดินเค็ม ดินมีสภาพน�้าท่วม และแห้งแล้ง แก้ไอได้อีกด้วย (Oyen and Dung, 1999) ซึ่งนับว่าเป็น
โดยเฉพาะในพื้นที่ลุ่มมีน�้าขังตามขอบพรุจะสามารถ ไม้ที่สามารถน�ามาใช้ประโยชน์ได้เกือบทุกส่วนของต้น

เติบโตได้ดีมาก ซึ่งจากการส�ารวจในประเทศไทย พบว่า อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับ
พื้นที่ลุ่มมีน�้าขังตามขอบพรุนี้มีกระจายอยู่ทั่วไป เนื้อที่ ไม้เสม็ดขาวนับว่ายังมีน้อยอยู่มาก ทั้งด้านการเติบโต
รวมกัน 347,019.46 ไร่ (Chukwamdee et al., 1999) ซึ่ง ผลผลิต คุณภาพของเนื้อไม้ และการน�าไปใช้ประโยชน์
สภาพพื้นที่เหล่านี้ในปัจจุบันส่วนใหญ่เป็นพื้นที่รกร้าง โดยเฉพาะไม้เสม็ดขาวในสวนป่าที่มีอายุมาก ดังนั้น
ว่างเปล่าที่พืชเกษตรและไม้ป่าชนิดอื่นเติบโตได้ไม่ดี ให้ จึงมีความจ�าเป็นที่จะต้องมีการศึกษาวิจัยในเรื่องที่