Page 12 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

1

สัณฐานวิทยาภายนอกและโพรงปากของอึ่งแดง อึ่งขาค าและอึ่งลายแต้ม

(ANURA: MICROHYLIDAE)

EXTERNAL AND BUCCAL MORPHOLOGIES OF GLYPHOGLOSSUS GUTTULATUS,

MICROHYLA BUTLERI AND M. PULCHRA (ANURA: MICROHYLIDAE)

1
1,*
1
2
จันทร์ทิพย์ ช่วยเงิน , ดนุพล มาจันทร์ , ประทีป ด้วงแค และ ยอดชาย ช่วยเงิน
Chantip Chuaynkern , Danuphol Machan , Prateep Duengkae & Yodchaiy Chuaynkern
1
2
1
1,*

บทคัดย่อ

การศึกษาสัณฐานวิทยาของลูกอ๊อดวงศ์อึ่ง 3 ชนิดได้แก่ อึ่งลาย (Glyphoglossus guttulatus) อึ่งขาค า (Microhyla
pulchra) และอึ่งลายแต้ม (M. butleri) โดยคัดเลือกลูกอ๊อดในระยะ 36-38 มาศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยา 26 ลักษณะ
พบว่าลูกอ๊อดทั้ง 3 ชนิดมีลักษณะสัณฐานวิทยาที่คล้ายคลึงกัน ได้แก่ ล าตัวโปร่งแสง ตาอยู่ต าแหน่งทางด้านข้างของส่วนหัว รู
จมูกอยู่ใกล้ปลายปากมากกว่าตา ช่องเปิดเหงือกอยู่ทางด้านท้อง ริมฝีปากล่างโค้งพับออกจากช่องปากไปทางด้านหน้าเป็นรูป
ตัวยูไม่มีแผ่นหนังรอบปาก จะงอยปาก และแถวฟัน รูทวารเปิดออกทางด้านท้องส่วนท้ายของล าตัว อัตราส่วนค่าเฉลี่ยของ
ความยาวปลายปากถึงรูทวาร ต่อความยาวปลายปากถึงปลายหาง มีค่าใกล้เคียงกัน แต่มีลักษณะสัณฐานวิทยาที่แตกต่างกัน
ได้แก่ ลูกอ๊อดอึ่งขาค าและลูกอ๊อดอึ่งลายแต้มมีปลายหางเรียวแหลมเป็นเส้น ส่วนลูกอ๊อดอึ่งลายมีปลายหางเรียวแหลมไม่เป็น
เส้น และโครงสร้างภายในโพรงปากมีความแตกต่างกันพบว่า ลูกอ๊อดอึ่งลายและลูกอ๊อดอึ่งขาค ามีแผ่นปิดรูจมูกภายใน (narial
valve projection) และโพรงปากไม่เรียบมีพาพิลลี (papillae) ส่วนลูกอ๊อดอึ่งลายแต้มไม่พบแผ่นปิดรูจมูกภายใน และโพรง
ปากเรียบไม่มีพาพิลลี

ค าส าคัญ: สัตว์สะเทินน้ าสะเทินบก, ลูกอ๊อด, กายวิภาคโพรงปาก, วงศ์อึ่งอ่างบ้าน, ประเทศไทย

ABSTRACT

Twenty-six of morphological characters of three microhylid tadpole species (i.e., Glyphoglossus guttulatus,
Microhyla pulchra and M. butleri) were studied. The Gosner (1960)’ stages 36-38 were chosen. The result
showed those tadpoles having some similarly morphological characters including having translucent bodies,
eyes positioned lateral of head, their nostrils closer to snout than eyes, spiracle positioned on ventral, their
lower lip folded out of oral in U-shape without papillae, beak and denticle, vent tube opened at posterior
ventral of body, mean of ratio between body length and total length have approximately value. However,
they have some different morphological characters such as the flagellate tail tip are found in M. pulchra
and M. butleri but lacking in G. guttulatus which is tapering tail. Glyphoglossus guttulatus and M. pulchra
showed similarity of buccal cavity feature by having narial valve projection and buccal cavity with papillae.
However, these structures are absent in M. butleri.

Keywords: amphibians, tadpole, buccal anatomy, Microhylidae, Thailand

1 ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ต าบลในเมือง อ าเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น 40002
2 ภาควิชาชีววิทยาป่าไม้ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จตุจักร กรุงเทพมหานคร 10900
* Corresponding author: ichant@kku.ac.th

วารสารสัตว์ป่าเมืองไทย ปีที่ 24 พ.ศ. 2560 Journal of Wildlife in Thailand Vol. 24, 2017