Page 155 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร

5.2 ก�รแปลคว�มหม�ยตัวชี้บอก
หลังจ�กเลือกตัวชี้บอกได้แล้ว ก็ถึงขั้นตอนก�รปฏิบัติ ซึ่งมี 3 ขั้นตอนต่อไปนี้ (Gugino et al.,

2009 ; Karlen et al,, 2011)
1) เก็บตัวอย่�งดินต�มแผนก�รสุ่มที่เหม�ะสมกับพื้นที่ รวมทั้งกำ�หนดระดับคว�มลึกของ
ตัวอย่�งดินที่ถูกต้องด้วย เช่น เก็บตัวอย่�งดินบนระดับ 0-15 ซม. เป็นตัวอย่�งที่ไม่ถูกรบกวนเพื่อก�ร

วิเคร�ะห์บ�งร�ยก�ร หรือเป็นตัวอย่�งที่เก็บแบบรบกวนสำ�หรับก�รวิเคร�ะห์ทั่วไป
2) ดำ�เนินก�รประเมินด้วยวิธีม�ตรฐ�น

3) นำ�ผลก�รประเมินของตัวชี้บอกแต่ละตัวม�แปลคว�มหม�ย
สำ�หรับขั้นที่ส�มนี้ใช้วิธีก�รแปลงข้อมูลโดยใช้เส้นกร�ฟแจงคะแนนแบบ nonlinear scoring
curves ซึ่งไม่มีหน่วย เพื่อจะได้นำ�ผลจ�กก�รประเมินตัวชี้บอกทุกตัวที่แปลงข้อมูลแล้ว ม�ใช้ในก�ร

คำ�นวณให้ได้ค่�เดียวในขั้นสุดท้�ย ก�รใช้เส้นกร�ฟแจงคะแนนสำ�หรับก�รวิเคร�ะห์ข้อมูลเดิมและ
สังเคร�ะห์ข้อมูลใหม่ ช่วยให้ก�รแปลคว�มหม�ยข้อมูลสะท้อนมุมมองในด้�นหน้�ที่ของระบบนิเวศ

คุณค่�ในมุมมองของเกษตรกรและคุณค่�ในทัศนะด้�นสังคม ที่มีต่อก�รผลิตพืชและก�รปกป้องสิ่งแวดล้อม
ยกตัวอย่�งเช่นในสังคมที่เน้นคว�มสนใจและเน้นก�รดูแลคุณภ�พนำ้� ปริม�ณคว�มเข้มข้นของฟอสฟอรัส
ในดินที่วิเคร�ะห์ โดยเฉพ�ะอย่�งยิ่งจ�กดินในพื้นที่ซึ่งมีคว�มชัน มิได้ถูกประเมินในแง่คว�มต้องก�รของ

พืชเท่�นั้น แต่พิจ�รณ�ถึงคว�มเสี่ยงที่ฟอสฟอรัสในดินจะลงม�ปนเปื้อนกับนำ้�ไหลบ่�ด้วย (ภ�พที่ 5.4)
ดังนั้นดินที่มีฟอสฟอรัสสูงเกินคว�มต้องก�รของพืช จึงได้คะแนนเชิงหน้�ที่ (scoring function) ของ

ตัวชี้วัดตำ่�ลง

1.0
Fescue, 0-2% slopes
Fescue, 4-8% slopes
Indicator Score 0.8 Ascending curve is base
Fescue, >16% slopes

0.5
on yield response
(crop dependent)
Descending curve
0.3
is base on risk of P
run off to water
(slope dependent)
00
0 100 200 300
-1
Soil Test Expect Range (kg ha )

ภ�พที่ 5.4 คะแนนเชิงหน้�ที่ (scoring functions) สำ�หรับผลก�รวิเคร�ะห์ฟอสฟอรัส มีค่�แตกต่�งกันต�ม

คว�มชัน (slope) ของพื้นที่ สำ�หรับพื้นที่ซึ่งมีคว�มชัน 0-2%, 4-8%, และ >16%

สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 151