Page 93 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
รายงานฉบับสมบูรณ์ กันยายน
โครงการเตรียมรับมือและป้องกันผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
๒๕๕๗
ที่อาจมีต่อระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม โดยจัดท ามาตรฐานคุณภาพสิ่งแวดล้อมธรรมชาติประเภทภูเขา

บทที่ 5

ข้อมูลพื้นฐานของแหล่งธรรมชาติประเภทภูเขา

5.1 ระบบทิวเขาของประเทศไทยและความหมายของแหล่งธรรมชาติประเภทภูเขา

5.1.1 แหล่งธรรมชาติประเภทภูเขา

แหล่งธรรมชาติประเภทภูเขา จากพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ได้ให้ความหมาย ภูเขา

ไว้ว่าหมายถึง เนินที่สูงขึ้นไป เป็นจอมเด่นหรือเป็นเขาขนาดใหญ่และสูง ในแต่ละภาคมักจะมีชื่อเรียกต่างๆ กัน
เช่น ภาคเหนือจะเรียกว่า “ดอย” เช่น ดอยสุเทพ ดอยอินทนนท์ ภาคอีสานจะเรียกว่า “ภู” เช่น ภูกระดึง
ภูหลวง ส่วนทางภาคใต้จะเรียกว่า “เขา” เช่น เขาหลวง เขานางหงส์ เป็นต้น ส่วนอักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย

พ.ศ. 2546 ภูเขา หมายถึง พื้นผิวโลก ซึ่งสูงขึ้นจากพื้นที่โดยรอบจากการกระท าของธรรมชาติ ในภาษาอังกฤษมี
ค าที่ใช้ต่างกัน 2 ค า คือ mountain หมายถึง ภูเขาหรือเขาที่มีระดับสูงจากพื้นที่โดยรอบตั้งแต่ 600 เมตร ขึ้นไป

หากมีความสูงระหว่าง 150-600 เมตร เรียกว่า hill ส่วน ทิวเขา หมายถึง การรวมกลุ่มของภูเขาต่างๆ เป็นแนว
ต่อเนื่องกันไปเป็นระยะยาวๆ ตรงกับค าในภาษาอังกฤษว่า mountain range หรือใช้ค าว่า เทือกเขา ในกรณีซึ่ง

มีทิวเขาหรือเทือกเขาตั้งอยู่เป็นจ านวนมากในพื้นที่แห่งใดแห่งหนึ่ง จะก่อให้เกิดเป็น ระบบทิวเขา หรือ ระบบ
เทือกเขา ขึ้นในพื้นที่แห่งนั้น ค าว่า ระบบทิวเขาหรือระบบเทือกเขา ซึ่งตรงกับภาษาอังกฤษว่า mountain

system จึงหมายถึง การประสานสัมพันธ์ของทิวเขาหรือเทือกเขาต่างๆ ที่มีอยู่ในพื้นที่ให้รวมเป็นอันหนึ่ง
อันเดียวกันโดยแสดงรูปแบบในด้านที่ตั้ง ทิศทาง และระยะทางของทิวเขาต่างๆ ให้เป็นได้อย่างชัดเจน
(ส านักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, 2547)

แหล่งธรรมชาติประเภทภูเขาอาจเป็นภูเขาลูกเดียวโดดๆ หรือมีลักษณะต่อเนื่องเป็นเทือกเขา

และในแหล่งธรรมชาติประเภทภูเขาอาจมีแหล่งธรรมชาติประเภทอื่นอยู่ด้วย เช่น น้ าตก ถ้ า ธรณีสัณฐาน หรือ
น้ าพุร้อน เป็นต้น อย่างไรก็ดี แหล่งธรรมชาติที่เกี่ยวพันกับภูเขาย่อมมีความสัมพันธ์กับภูเขา ถ้าภูเขาถูกท าลายไป

หรือท าให้เปลี่ยนสภาพ อาจมีผลท าให้แหล่งธรรมชาติอื่นๆ ถูกท าลายไปด้วย

ประเทศไทยมีพื้นที่แหล่งธรรมชาติประเภทภูเขาประมาณ 150,322.45 ตารางกิโลเมตร หรือ

93,951,533 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 29.3 ของพื้นที่ประเทศไทย (ส านักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อม, 2552) อ้างอิงจากปานทิพย์ (2554) จากการรวบรวมข้อมูลแหล่งธรรมชาติเบื้องต้นในโครงการ

แนวทางจัดท าแผนแม่บทเพื่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติ โดยจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พบว่าจ านวนภูเขา
ที่รวบรวมได้ มีจ านวน 974 แห่ง (ตารางที่ 5-1) และมีแหล่งธรรมชาติประเภทภูเขา จ านวน 36 แหล่ง ที่ได้มีการ

ประกาศเป็นแหล่งธรรมชาติอันควรอนุรักษ์ ตามมติคณะรัฐมนตรี ใน พ.ศ. 2532

5-1