Page 31 -
P. 31
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
มีการนำาผลงานวิจัยพื้นฐานไปใช้ต่อยอดในงานวิจัยประยุกต์ (Applied
research) สาขาต่างๆ แล้วดำาเนินการประเมินผลประโยชน์ที่ได้รับในแต่ละ
ขั้นตอนของการประยุกต์ใช้งานวิจัยพื้นฐานแต่ละส่วน ซึ่งในทางปฏิบัติแล้ว
มีรายละเอียดพอสมควร แต่สำาหรับงานวิจัยที่มีลักษณะเป็นงานวิจัยประยุกต์
นั้น การประเมินผลประโยชน์สามารถดำาเนินการได้ง่ายกว่างานวิจัยใน
ลักษณะแรก เนื่องจากผลประโยชน์ที่ได้รับค่อนข้างชัดเจน เป็นรูปธรรม
และงานวิจัยประยุกต์จำานวนมากสามารถประเมินผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นกับ
สังคมเป้าหมายได้โดยตรง เป็นต้น
ในทางเศรษฐศาสตร์ “สังคม”ถูกพิจารณาเสมือนเป็นองค์กรที่
ประกอบด้วยหน่วยเศรษฐกิจ 2 ส่วนหลัก คือ ผู้ผลิต และผู้บริโภค ดังที่
ได้อธิบายในเบื้องต้นแล้วของบทที่ 2 ดังนั้น การพิจารณาผลประโยชน์ที่
เกิดจากการดำาเนินงานวิจัยต่างๆ นั้น แท้ที่จริงก็คือการประเมินผลประโยชน์
สุทธิที่หน่วยเศรฐกิจทั้ง 2 ส่วนของสังคมจะได้รับนั่นเอง ตามหลัก
เศรษฐศาสตร์ เรียกผลประโยชน์สุทธิที่ผู้ผลิตและผู้บริโภคได้รับว่า “ส่วน
เกินของผู้ผลิต ( Producer’s surplus ) ” และ “ ส่วนเกินของผู้บริโภค
( Consumer’s surplus ) ” ตามลำาดับ และเมื่อนำาส่วนเกินของทั้งผู้ผลิต
และของผู้บริโภคมารวมกัน เรียกว่า “ส่วนเกินทางเศรษฐกิจ ( Economic
surplus )” การพิจารณาส่วนเกินทั้ง 3 ประเภทนี้ เป็นการพิจารณาผล
ประโยชน์ที่มีมูลค่าเกินกว่าต้นทุนที่เกิดขึ้นกับแต่ละหน่วยเศรษฐกิจ ซึ่งถือ
เป็นที่มาของคำาว่า “ส่วนเกิน” นั่นเอง
อนึ่ง การประเมินผลประโยชน์ทางเศรษฐศาสตร์ที่เป็นไปตามหลัก
การทางทฤษฎีภายใต้แนวคิดเกี่ยวกับส่วนเกินทางเศรษฐกิจนั้น ค่อนข้างมี
ความซับซ้อน เนื่องจาก ผู้ที่ทำาการประเมินจำาเป็นต้องมีองค์ความรู้พื้นฐาน
ทางทฤษฎีเศรษฐศาสตร์อยู่พอสมควร ทั้งในด้านการวิเคราะห์สมการอุปสงค์
และสมการอุปทานที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัยที่ต้องการประเมินผลประโยชน์
16
