Page 121 -
P. 121
้
ู
ิ
คลังความรดจทัลและฐานข้อมลจดหมายเหต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร ์
ิ
ู
ุ
106
1. การตรวจสอบแบบสามเส@า (Triangulation)
การตรวจสอบแบบสามเส]า (Triangulation) เปfนวิธีการวิจัยที่ใช]ในการตรวจสอบและยืนยันความ
น.าเชื่อถือของข]อมูลหรือผลการวิจัย โดยการใช]แหล.งข]อมูล หลักฐาน หรือวิธีการวิจัยหลายรูปแบบ เพื่อลด
ความลำเอียงและเพิ่มความถูกต]องของการวิเคราะหS Triangulation ถูกนำมาใช]เพื่อเสริมสร]างความเชื่อมั่นใน
ข]อมูลและผลลัพธS เนื่องจากการใช]หลายแหล.งข]อมูลหรือวิธีการต.าง ๆ ทำให]เห็นภาพรวมที่ครอบคลุมและ
ชัดเจนยิ่งขึ้น (Denzin, 2009) นอกจากนี้ยังได]แบ.งองคSประกอบของ การตรวจสอบแบบสามเส]า ประกอบไป
ด]วย
1.1 การตรวจสอบจากหลายแหลIงข@อมูล (Data Triangulation) เปfนการใช]แหล.งข]อมูลหลาย
รูปแบบหรือจากหลายที่มา เช.น การเก็บข]อมูลจากผู]ตอบหลายกลุ.ม หรือจากแหล.งข]อมูลที่แตกต.างกันในเวลาท ี่
ต.างกัน เพื่อตรวจสอบความสอดคล]องของข]อมูล
1.2 การตรวจสอบจากหลายวิธี (Methodological Triangulation) การใช]หลายวิธีการเก็บ
ข]อมูล เช.น ใช]การสัมภาษณSควบคู.กับแบบสอบถามหรือการสังเกตการณS เพื่อเปรียบเทียบและยืนยันผลลัพธSท ี่
ได ]
1.3 การตรวจสอบจากหลายทฤษฎี (Theory Triangulation) การใช]ทฤษฎีหรือมุมมองจาก
หลายแหล.งในการวิเคราะหSข]อมูล เพื่อดูว.าทฤษฎีต.าง ๆ สนับสนุนผลการวิจัยเดียวกันหรือไม.
1.4 การตรวจสอบจากหลายผู@วิจัย (Investigator Triangulation) การใช]ผู]วิจัยหลายคนในการ
วิเคราะหSข]อมูล เพื่อลดความลำเอียงจากผู]วิจัยและเพิ่มความน.าเชื่อถือในการตีความผลลัพธS
แม]ว.าจะมีชื่อเรียกว.า "สามเส@า" แต.จริง ๆ แล]วแนวคิดนี้ครอบคลุมการตรวจสอบความถูกต]องด]วย
หลายมิติ ซึ่งอาจมีมากกว.าสามประเภท การใช]คำว.า "สามเส]า" มาจากแนวคิดดั้งเดิมที่เน]นการใช]แหล.งข]อมูล
หรือวิธีการสามประเภท แต.เมื่อแนวคิดนี้ถูกพัฒนาไป การตรวจสอบแบบสามเส]าถูกขยายไปสู.การใช]หลายมิติใน
การตรวจสอบความถูกต]องของข]อมูลและผลการวิจัย
ยกตัวอย.างเช.น a) การตรวจสอบสามเส@าด@านข@อมูล เปfนการพิสูจนSว.าข]อมูลที่ได]มาถูกต]องหรือไม.
ตัวอย.างเช.น ในการศึกษาวัฒนธรรมองคSการ นักวิจัยอาจสัมภาษณSพนักงานในช.วงเวลาต.างกัน (เช]า บ.าย เย็น)
สถานที่ต.างกัน (ในออฟฟüศ และนอกออฟฟüศ) และระดับตำแหน.งต.างกัน (ผู]บริหาร พนักงานทั่วไป) เพื่อ
ตรวจสอบความสอดคล]องของข]อมูล b) การตรวจสอบจากหลายวิธี นักวิจัยอาจใช]ทั้งการสัมภาษณSลูกค]าเปfน
รายบุคคล (In-depth Interview) และการเก็บข]อมูลจากแบบสอบถาม (Survey) ซึ่งทั้งสองวิธีให]ข]อมูลที่เปfน
เชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ การใช]หลายวิธีการจะช.วยให]สามารถตรวจสอบข]อมูลได]จากมุมมองที่หลากหลาย
S
และเพิ่มความแม.นยำในการวิเคราะห c) การตรวจสอบสามเส@าด@านผู@วิจัย ใช]ผู]วิจัยหลายคนเก็บข]อมูลชุด
เดียวกัน ตัวอย.างเช.น ในการศึกษาพฤติกรรมผู]บริโภค อาจใช]นักวิจัย 3 คนสังเกตพฤติกรรมการเลือกซื้อสินค]า
