Page 137 -

ิ
ิ
ื
ิ
ิ
์
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ยีสตอุดมน้ำมัน

ยีสตเปนจุลินทรียที่พบไดในธรรมชาติ ทั้งในดิน น้ำจืด และน้ำเค็ม มียีสตประมาณ 1,958

สปชีส เปนสมาชิกอยูใน 100 สกุล โดยมีเพียงประมาณ 160 สปชีสเทานั้นที่สามารถสะสมลิพิดไดใน

ปริมาณสูงกวา 20 เปอรเซ็นตของน้ำหนักเซลลแหง หรือประมาณ 8.2 เปอรเซ็นตของยีสตสปชีส

ทั้งหมด (Poontawee et al. 2023) ยีสตอุดมน้ำมันสกุลที่รูจักกันดีและมีการศึกษาอยางแพรหลาย

ไดแก Candida, Cryptococcus, Lipomyces, Pichia, Rhodotorula, Rhodosporidium, Trichosporon และ

Yarrowia (Ageitos et al. 2011; Li et al. 2008) ยีสตเหลานี้สามารถสะสมลิพิดโดยเฉลี่ยประมาณ

40 เปอรเซ็นตของน้ำหนักเซลลแหง ยีสตอุดมน้ำมันบางสายพันธุอาจสะสมลิพิดไดสูงกวา 70

เปอรเซ็นตของน้ำหนักเซลลแหง เมื่อเพาะเลี้ยงในภาวะที่มีสารอาหารบางชนิดจำกัด (Beopoulos et

al. 2011) ลิพิดเหลานี้มีองคประกอบหลักเปนไทรเอซิลกลีเซอรอล (80–90 เปอรเซ็นต) ประกอบดวย

กรดไขมันสายยาวที่มีคารบอนระหวาง 14-20 อะตอม (สวนใหญมีคารบอน 16 หรือ 18 อะตอม)

โดยมีทั้งกรดไขมันชนิดอิ่มตัวและไมอิ่มตัว นอกจากนี้ ยังประกอบดวยกรดไขมันอิสระ (free fatty

acid) สเตอรอล (sterol) และนิวทรัลลิพิด (neutral lipid) อื่น ๆ เชน โมโนเอซิลกลีเซอรอล
บทที่ 5 (monoacylglycerol) ไดเอซิลกลีเซอรอล (diacylglycerol) สเทอริลเอสเทอร (steryl ester) และลิพิด

่
ที่มีขั้ว (polar lipid) เชน ฟอสฟอลิพิด สฟงโกลิพิด (sphingolipid) และไกลโคลิพิด ซึงจะเก็บอยูในรูป
เม็ดลิพิด (lipid body) เพื่อเปนแหลงพลังงานสำรองของเซลล โดยปริมาณและองคประกอบของ

กรดไขมันในลิพิดจากยีสตจะแตกตางกันไปในแตละสปชีสหรือสายพันธุของยีสต (Beopoulos et al.

2009; Sapsirisuk et al. 2022; Thevenieau and Nicaud 2013) และยังพบวายีสตอุดมน้ำมันที่มีการ

รายงาน สวนใหญเปนพวกเบซิดิโอไมซีตัสยีสต (basidiomycetous yeast) (Poontawee et al. 2023;

Sitepu et al. 2014)

เปนเวลาหลายทศวรรษที่มีการศึกษาการใชยีสตเปนแหลงของลิพิดอยางแพรหลาย

โดยเฉพาะการนำไปประยุกตใชในอุตสาหกรรมเคมีโอเลโอ ไดแก การผลิตเชื้อเพลิง สารเคมี

สวนผสมในอาหารมนุษยและอาหารสัตว (Sitepu et al. 2014) อาจกลาวไดวายีสตเปนจุลินทรียที่มี

คุณสมบัติเหมาะสมที่จะนำมาใชในการผลิตลิพิดในระดับอุตสาหกรรม เนื่องจากมีขอไดเปรียบหลาย

ประการเมื่อเทียบกับจุลินทรียกลุมอื่น ๆ ไดแก ยีสตมีวงจรชีวิตสั้น มีอัตราการเจริญสูง และมี

ความสามารถในการสะสมลิพิดไดสูงถึง 70 เปอรเซ็นตของน้ำหนักเซลลแหง การดัดแปลง

พันธุกรรมเพื่อปรับปรุงความสามารถในการสะสมลิพิดในยีสตสามารถไดงาย และยังสามารถ

ปรับเปลี่ยนองคประกอบของกรดไขมันในยีสตไดโดยการปรับเปลี่ยนภาวะในการเพาะเลี้ยง (Kot et

al. 2019) ยีสตมีความไวตอการถูกทำลายจากไวรัสต่ำ (Sitepu et al. 2014) ไมสรางเอ็นโดท็อกซิน

128 การผลิตลิพิดโดยยีสต