Page 171 -
P. 171
ิ
ิ
ุ
ั
์
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกส เฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ิ
ิ
เรื่องเล่าพระไตรปิฎก
140
พุทธปรัชญาในพระไตรป ิ ฎก
1
ประเวศ อินทองปาน
บทนา
เจ้าชายสิทธัตถะหรือพระพุทธโคดมประสูติในศากยราชสกุลแห่งกบิลพัสดุ์ ใกล้ภูเขาหิมาลัย
ประเทศอินเดียภาคเหนือ ก่อนพุทธศักราช 80 ป ก่อนคริสตศักราช 623 ป ทรงเห็นว่าโลกนี
ี
ี
้
่
็
่
่
่
เต็มไปด้วยความทุกข์ทีสืบเนืองมาจากการเกิด แก่ เจ็บ ตาย ทรงเห็นว่าชีวิตนักบวชเปนทางหนึงทีจะ
่
สามารถให้พ้นจากความทุกข์ดังกล่าวได้ จึงได้เสด็จออกผนวชเพือแสวงหาทางพ้นทุกข์ ทรงศึกษา
่
์
่
จากอาจารย์หลายท่านและทรงปฏิบัติกรรมวิธีเพือความพ้นทุกข์ เมือทรงพิสูจนชัดแจ้งว่าทฤษฎี
เหล่านั้นไม่อาจให้พ้นทุกข์ได้อย่างแท้จริง จึงทรงปลีกพระองค์ออกปฏิบัติโดยล าพัง ทรงมีเจตจ านง
อย่างแนวแนปฏิบัติสมาธิอย่างมั่นคง ทรงเข้าใจอริยสัจ 4 อย่างสมบูรณครบถ้วนและได้ส าเร็จเปน
็
์
่
่
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าในที่สุด ค าสอนของพระองค์ปรากฏทั้งในรูปศาสนาและปรัชญา แพร่หลาย
่
่
ออกไปสูโลกกว้างอย่างไพศาล สูลังกา พม่า ไทย เขมร ลาว ทิเบต จีน เกาหลี และ ญีปุน ตลอดจนถึง
่
่
ิ
กลุ่มชนชาวตะวันตกผู้รักสัจธรรม ผู้ศึกษาสามารถหาความรู้ทางพระพุทธศาสนาได้จากพระไตรปฎก
ิ
คือ พระวินัยปฎก พระสุตตันตปฎก และพระอภิธรรมปฎก พระวินัยปฎกว่าด้วยหลักความประพฤติ
ิ
ิ
ิ
ของสงฆ์ในด้านต่าง ๆ พระสุตตันตปฎกว่าด้วยบทเทศนาต่าง ๆ ทีพระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนมา
่
ิ
ิ
เปนเวลา 45 พรรษา พระอภิธรรมปฎกว่าด้วยหลักปรัชญาทีลุ่มลึกคัมภีรภาพ ปฎกทั้งสามให้ความรู้
ิ
่
็
ทางพุทธปรัชญาได้เปนอย่างดี เพือให้เห็นภาพพุทธปรัชญาชัดเจนจะสรุปประเด็นส าคัญ ดังนี ้
่
็
2. พระพุทธศาสนากับพุทธปรัชญาเหมือนหรือต่างกันอย่างไร
พระพุทธศาสนามีขอบข่ายครอบคลุม 4 ประการ คือ 1. ศาสนาธรรม คือ หลักค าสอนมี
พระธรรมและพระวินัย 2. ศาสนวัตถุ คือ โบสถ์ วิหาร เจดีย์ เปนต้น 3. ศาสนบุคคล คือ พุทธบริษัท 4
็
ุ
มี ภิกษ ภิกษณี อุบาสก อุบาสิกา 4. ศาสนพิธี คือ พิธีกรรมต่าง ๆ ในส่วนปรัชญาเกิดจากความสงสัย
ุ
็
่
่
และใฝรู้เกียวกับสิ่งต่าง ๆ วางแนวความคิดทีมีเหตุผล มีขอบเขตกว้างขวางและเปนนามธรรม
่
่
โดยนักปรัชญาเมธีได้พยายามค้นคว้าใคร่ครวญตรวจสอบให้เข้าถึงเรืองธรรมชาติของสากลจักรวาล
ุ
1 รองศาสตราจารย์ประจ าภาควิชาปรัชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
